PAYLAŞIMLI BİSİKLET KULLANIMI VE İŞ MODELLERİ

PAYLAŞIMLI BİSİKLET KULLANIMI VE İŞ MODELLERİ

İsmail AY – Mikro Mobilite Teknolojileri Derneği Genel Başkan Yardımcısı
Mustafa Cihan BİRİNCİ – Mikro Mobilite Teknolojileri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi

Mikro hareketlilik araçları içerisinde en uzun ömürlü olanı, şimdiki adı ile mikro hareketliliğin atası konumunda görülebilen bisiklet kullanımı çevre ve insan için birçok avantajı beraberinde getirmekte, bazı toplumsal sorunlara çözüm sunmakta sürdürülebilir ulaşım için bir kapı aralamaktadır. Esnek ve çok yönlü bir ulaşım aracı olması, diğer ulaşım türlerine göre satış maliyetlerinin çok düşük kullanım maliyetlerinin ise diğer türlere göre neredeyse yok seviyesinde olması bisiklet ulaşımına elverişli coğrafyalarda bisiklet kullanımını spordan ziyade bir ulaşım aracı olarak bu günlere kadar taşımıştır.

Trafik sıkışıklığının, fosil yakıtlara olan bağımlılığın ve emisyon değerlerinin azaltılmasına önemli bir katkı sunma potansiyeline sahip olan bisikletin yerel yönetimlerce desteklenmesi, güvenli kullanım ağının genişletilmesi gerekmektedir. Özellikle büyükşehirlerde, karayolu trafiğinde kendilerine ait bir yolları bulunmaması ve motorlu taşıtlara görece yavaş kaldığından kazalardan kaçınma imkanı düşük olması bisikletli yolcuların sürüş güvenliği bir çok açıdan tehdit oluşturmakta, giderek küçülen evler ve apartman yaşamında bisiklet park ve depolama imkanlarının bulunmaması ve çalınma riski gibi hususlar bireyleri bisiklet kullanımından uzaklaştırmaktadır.

Bisiklet paylaşım sistemleri, bisiklet sahipliği ve güvenli depolanması gibi sorunlara çözüm anlamında önemli bir adım olarak görülmektedir. Özellikle raylı sistemler gibi yüksek yolcu taşıma kapasitesine sahip sistemlere erişimde “ara ulaşım modu” olarak değerlendirilme imkânı bulunan bisikletler için paylaşım sistemlerinin bu tür lokasyonlarda konumlandırılması, ulaşım ihtiyacını gidermede bisikleti önemli bir rol sahibi yapacak ve sürdürülebilir ulaşımı sağlamak üzere toplu taşımacılığın en büyük destekçilerinden biri yapacaktır.

Dünya genelinde bisiklet paylaşım sistemleri incelendiğinde, Denver B-Cycle sistemini kullanan üyelerin %43’ü otomobil yerine bisiklet ile seyahat etmeye başladıkları (Denver B-Cycle, 2010), Paris’te yer alan Velib’in işletmeye açıldığı ilk yılda Paris’te trafik sıkışıklığını %5 azalttığı (Bremner, C., Tourres, M., 2008), Montreal’deki Bixi sistemi sayesinde 400 kişilik yeni istihdam sağlandığı (Bixi, 2010), Minneapolis’deki Nice Ride sistemi kullanıcılarının %23’ünün daha önce araba ile seyahat ettiği (Nice Ride, 2010), Lyon kentinde bisiklet sisteminin işletmeye açıldığı ilk yılda bisiklet kullanımı %44 artış gösterdiği (Buhrmann, S., 2008) gibi bir çok örnekle karşılaşılmaktadır. Bu da bizlere uygun altyapı ve sistemin temin edildiğinde bisiklet kullanımının insani ihtiyaçlar ve ulaşım için halen etkili bir tercih olacağını göstermektedir.

İstanbul’da ve Dünyada İş Modelleri

İstanbul genelinde 2013 yılı itibari ile hizmet vermekte olan İSBİKE akıllı bisiklet paylaşım sistemleri 2021 yılının ilk 7 ayındaki verilere göre, 281 istasyonunda hizmet veren 2503 bisikleti ile 118 bin den fazla abone sayısına ulaşmış ve 426 binin üzerine kiralama gerçekleştirilmiştir. Avrupa yakasında 146, Anadolu yakasında 135 adet istasyon ile Türkiye’nin en geniş bisiklet kiralama ağına sahip olan İSBİKE çalışmaları kapsamında bisiklet kültürünü topluma yaymak ve İstanbul’lulara bisiklet kullanım alışkanlığını kazandırmak üzere gerçekleştirilen bisiklet okulu çalışmalarında yaklaşık 3500 vatandaşımıza bisiklet kullanımı ve farkındalık eğitimi verildiği ifade edilmektedir. Türkiye genelinde Dünya genelinde bisiklet paylaşımı için, kamu-özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının katılımları ile birçok farklı iş modelinin önerildiği görülmektedir.

TEDARİKÇİİŞ MODELİGELİR AKIŞI
REKLAM FİRMALARIReklam alanlarının kullanımı karşılığında bisiklet paylaşım sistemleri-istasyonlarının açık hava reklamcılığı ve kent mobilyası üreticileri tarafından kurulması. Bisikletlerin de reklam alanı olarak değerlendirilmesi.  Reklam gelirleri, bisiklet kullanım ücretleri.
TOPLU TAŞIMA ACENTALARI Toplu taşıma ağını tamamlamak üzere sistem kurulumlarını kamu otoriteleri ile yerel toplu taşıma acentaları sağlar.Kamu desteği, kullanım ücretleri, bisiklet ve istasyonlardan reklam gelirleri.
YEREL YÖNETİMDoğrudan yerel yönetimler veya yüklenicisi tarafından tasarlanan ve işletilen sistemler.Kullanım ücretleri, bisiklet ve istasyonlardan reklam gelirleri, parklanma ücretleri, sponsorluklar
KAR AMAÇLI KURULUŞLARYerel yönetimlerin asgari desteği ile özel teşebbüsler tarafından kurulan ve işletilen sistemler.Kullanım ücretleri, sponsorluklar, reklam gelirleri,
KAR AMACI GÜTMEYEN KURULUŞLARKamu yönetimi veya kamu altında faaliyet gösteren  ajansların desteği ile kurulan sistemler.Kamu-özel finansmanı, kullanım ücretleri, banka kredileri, yerel fonlama bağışları
Tablo 1: Bisiklet Paylaşımı İş Modelleri (Winslow & Mont, 2019)

Dünya’da Bisiklet Paylaşım Sistemleri

Fransa’nın Lyon şehrinde, özel sektör tedarikçisi ve özel sektör işletmecisi Velo’v firması, La Rochelle şehrinde özel sektör tedarikçisi ve kamusal işletmeci Velo Yelo, Budapeşte’de kamusal tedarikçi ve özel sektör işletmecisi MOL Bubi ve Çin’de Kamusal tedarikçi ve kamusal işletmeci Guangzhou Public Bikes firmaları alternatif bisiklet paylaşım sistemi işletme finans modellerinde birer örnek teşkil etmektedir. Tablo 1 de dünya genelinde kullanılmakta olan bazı bisiklet paylaşım sistemleri ve işletmeci türleri verilmektedir. (Tablo 2)

ŞehirÜlkeSistemin Adıİşletmeci
Buenos AiresArjantinMejor en BiciKamu
BrükselBelçikaVillo!Özel
Rio de JaneiroBrezilyaBike RioÖzel
MontrealKanadaBixiKamu
TorontoKanadaBixi TorontoÖzel
GuangzhouÇinGuangzhou Public BicycleKamu
LyonFransaVélo’vÖzel
WashingtonABDCapital BikeshareÖzel
MiamiABDDecoBikeÖzel
Tablo 2: Dünya Genelinde Bisiklet Paylaşım Sistemleri

Bu gönderiyi paylaş

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir